14. Bản cũ đúng hay bản mới đúng?
Như con biết ủy ban Chuyển ngữ của giáo hội Việt Nam chỉ có một (trên nguyên tắc). Tại sao kinh Tin kính, Lạy Cha lại không đồng nhất về hình thức? Các lời nguyện hiệp lễ, giáo dân... cũng rất tùy tiện trong khi sách lễ Rôma chỉ có một. . . Lấy thí dụ, khi truyền phép cha đọc: "Chính nhờ Người, với Người. . . ." (trước đây), mà bây giờ lại đọc: "Chính nhờ Ðức Kitô . . ." Trong lúc cha Mỹ đọc: "Through Him with Him..." Ðại danh từ ngôi thứ 3 số ít trong tiếng Việt phải chăng là chữ "Người" đã đọc trước đây nay lại bỏ? Những bài hát "kinh Thương xót, kinh Vinh danh, Thánh thánh thánh. . ." sau này đã dài lại dở ẹc (theo con), lại chỉ có ca đoàn hát được. Vậy thưa cha bản cũ đúng hay bản mới đúng? nên cho giáo dân đọc bản nào? (Một độc giả, OK)
Thưa ông Một Ðộc giả,
Tôi xin gọi vậy vì không biết xưng thế nào cho phải phép. Ông đặt vấn đề "nhớn" ngoài tầm tay tôi quá. Tôi xin ghi ở đây vài sự việc để dễ nhận xét. Sách Lễ Rôma (bản gốc Latinh Missale Romanum) đã có nhiều ấn bản và mỗi ấn bản mới có sửa chữa và thêm bớt (không kể các sửa đổi theo báo Phụng Vụ Notitiae) nên các bản dịch có nhiều ấn bản cũng là điều hợp lý thôi. Ủy Ban Phụng Tự (trực thuộc Hội Ðồng Giám Mục Việt Nam) có cho ra đời ấn bản 1971 với "Imprimatur" của Ðức cha Thiên và ấn bản 1992 không có giám mục nào cho "imprimatur." Cho đến nay, ấn bản 1971 còn là ấn bản chính thức' ấn bản 1992 là bản, theo một thông cáo, được phép thí nghiệm trong 5 năm. Vì trước đây liên lạc giữa Việt nam và Tòa Thánh quá khó khăn, Bộ phượng tự cho Việt nam được phép "làm trước, tấu sau" về Tòa Thánh. Nay dù đã quá 5 năm, nhưng bản 1992 khá phổ thông rồi nên các đấng có "quờn" đành làm ngơ và chính các đấng cũng dùng trong lúc chờ đợi một bản chính thức được Tòa Thánh phê chuẩn.
Chúng ta nên nhìn nhận thiện chí cố gắng của Ủy Ban Phụng Vụ trong hoàn cảnh khó khăn về mọi mặt. Về thí dụ, ông đưa ra không sai, "Người" trong bản 1971 dùng làm đại danh từ ngôi thứ 3 số ít để dịch "Per ipsum, et cum ipso, et in ipso . . ." của tiếng Latinh. Hầu hết các bản dịch trên thế giới (kể cả cha Mỹ như ông ghi nhận) giữ nguyên "ngôi thứ 3 số ít" để đúng trích dẫn Thánh Kinh. Tôi nghĩ bản 1992 đã dựa bản tiếng Ý "Per Cristo, con Cristo e in Cristo . . ." để cho giáo dân Việt nam ít quen với Thánh Kinh hiểu địa vị quan trọng của Chúa Kitô.
Bản nào đúng? Ðúng về phương diện gì? Về luật phụng vụ, giáo dân luôn dùng bản cũ 1971. Bản 1992 chỉ có thể thí nghiệm cho phần chủ tế thôi. Trong lúc thay đổi, chắc chắn không khỏi lộn xộn ít nhiều. Ðiều đáng buồn hơn là có một số tự động dịch và dùng. Tôi thí dụ câu sau các bài đọc trong cả hai bản 1971 và 1992 là "Ðó là Lời Chúa." Khi thấy người Mỹ chỉ đọc "The Word of the Lord" thay vì "This is the Word of the Lord," một số đã tự dịch và dùng trong Thánh Lễ. Ðiều đó không hợp pháp. Trong nguyên bản "Verbum Domini," tiếng Anh trước dùng "This is the Word of the Lord." Công bố thế không đúng vì "This" không phải Lời Chúa mà "That" cái vừa đọc mới là Lời Chúa. Khi biết không đúng, ban Phụng Vụ Mỹ xin đổi mà phải mất nhiều thời gian mới được phép đổi. Còn bản tiếng Việt "Ðó," (cái vừa đọc) là Lời Chúa rất thích hợp. Trong dịp Học Hội Mục Vụ tại New Orleans, Ðức Cha San Petro, đặc trách Di Dân Tị Nạn, đã yêu cầu các cha "lễ tiếng Anh theo bản tiếng Anh, lễ tiếng Việt theo bản tiếng Việt! Ðừng đổi lộn xộn, lỗi luật phụng vụ." Làm Mẽo con không bắt buộc phải giống Mẽo ở điểm này!