|
|
VINH DANH CHÚA CẢ TRÊN TRỜI
BÌNH AN DƯỚI THẾ CHO LOÀI NGƯỜI.
LS. NGUYỄN CÔNG BÌNH
LTS: Lời Chúa là Lời Hằng Sống nhưng dịch Kinh Thánh như thế nào cho chính xác là một việc làm hết sức khó khăn. Xin giới thiệu với quý độc giả bài tìm hiểu về ý nghĩa bản kinh "Vinh Danh" của một tác giả có lòng yêu mến Lời Chúa với mong ước đây sẽ là nhịp cầu để mọi người cùng nhau tìm hiểu, chia sẻ và sống Lời Chúa mạnh mẽ hơn nữa trong cuộc đời mình.
Mỗi năm cứ vào dịp Lễ Giáng Sinh chúng ta cùng hát chung với nhau bài hát của các thiên thần nơi máng cỏ Bêlem ngày xưa "Vinh Danh Thiên Chúa", cùng là lời cầu nguyện của chúng ta xin Chúa ban ơn an bình. Vì có nhiều bản dịch kinh Vinh Danh khác nhau cho nên có một số người thắc mắc về nguyên văn bài hát này. Chúng tôi chỉ xin ghi ra một số ý kiến thô thiển như sau:
Vinh danh Thiên Chúa trên các tầng trời.
Câu này chúng ta đều hiểu được cách rõ ràng. Câu thứ 2 được dịch khác nhau:
Bình an dưới thế cho người thiện tâm, hay Bình an dưới thế cho người Chúa thương; và: Bình an dưới thế cho loài người.
Mọi câu dịch sau đây đều hợp lý, song lại mang những khía cạnh khác nhau:
A. Dịch Theo Nghĩa
Người có lòng và sống thiện tâm
1. Gloria in excelsis Deo,
Et in terra pax hominibus bonae voluntatis.
Ðây là bản phổ thông latinh Vulgata của Thánh Giêrônimô - Câu hát thánh Luca viết trong Tin Mừng theo Luca tiếng Hy lạp đã được Thánh Giêrônimô dịch ra tiếng Latinh rất đúng, rất sát và rất đầy đủ. Theo chân Thánh Giêrônimô, chúng ta hát lên câu này trong mỗi thánh lễ tiếng Việt như sau:
2. Vinh danh Thiên Chúa trên các tầng trời
Và bình an dưới thế cho người thiện tâm.
(Kinh Vinh Danh thánh lễ tiếng Việt)
Khi dịch Bình An (pax) trên trái đất (in terra) cho những người (hominibus) có lòng, (hoặc thuộc về) thiện tâm (bonae voluntatis) thì ý nghĩa này giới hạn bình an của Chúa cho những kẻ ngay lành, có lòng quảng đại từ tâm, good will, thiện chí, thiện tâm và ý chí tốt để theo Chúa.
Các câu dịch loại A rất hữu lý vì Bình An Chúa chỉ xuống cho những người đã theo Chúa, đã giữ Lời Chúa để tạo cho mình ý chí ngay lành, thiện tâm. Song tự kiểm điểm lương tâm chúng ta sẽ thấy không biết mình đã đủ sống thiện tâm chưa, đã đáng để được hưởng bình an chưa?
Các câu dịch nói trên là lời cầu khẩn của chúng ta ngước lên cầu nguyện Chúa ban bình an xuống trái đất. Các câu dịch sau đây được nhìn theo Lòng Thương Xót của Chúa từ trên ban xuống cho chúng ta.
B. Dịch Theo Nghĩa
Lòng thiện tâm, sự đẹp lòng, ơn sủng, tình thương xót (favor) của Thiên Chúa.
Nguyên bản do thánh Luca viết tay đã bị thất lạc từ lâu. Lúc đó chưa có ngành ấn loát, Phúc Âm của Ngài được chép tay để dùng trong các cộng đoàn hoặc nhóm. Bản Hy lạp Novum Testamentum Graece cho thấy thánh Luca đã dùng chữ eudokia. Chữ này dĩ nhiên có nghĩa là thiện tâm - bonae voluntatis - như Thánh Giêrônimô đã dịch song cũng có nhiều ý nghĩa khác rộng hơn bao gồm các nghĩa: (a) ý tốt, ý ngay lành, (b) thiện tâm (kindness), (c) thiện chí (good will, desire to do good thing), (d) làm đẹp lòng, hay hài lòng (favor), (e) từ tâm (benevolence, sympathy), dĩ nhiên là của Thiên Chúa; cũng có nghĩa là ơn sủng, ân trạch, giúp đỡ (support). Cũng có thể là thánh Luca đã dùng chữ eunoia, đồng nghĩa với chữ trên song nhấn mạnh về lòng tốt, lòng nhân từ thương xót, hoặc vui lòng nhẫn nại. Sự sai biệt không trầm trọng vì hai chữ cùng một ý nghĩa.
Vì thế, theo cấu trúc của câu văn, cũng có thể dịch là Et in terra Pax hominibus Bonae Voluntatis Dei theo nghĩa "và dưới đất bình an cho nhóm người thuộc về lòng thiện tâm, lòng tốt bụng của Thiên Chúa. Các bản dịch loại B này dựa theo bản phổ thông Hy lạp:
3. Glory to God in high heaven,
peace on earth to those
on whom his favor rests
(The New American Bible).
4. Glory to God in the highest
and on earth peace to men
on whom his favor rests.
(International Bible Society).
5. Vinh danh Thiên Chúa trên trời cao thẳm
và dưới đất bình an cho kẻ Người thương.
(Tân Ước Cha Nguyễn Thế Thuấn).
6. Glory to God in the highest
and on earth peace among men
with whom He is pleased.
(Revised Standard Version - American Bible Society)
7. Vinh danh Chúa Cả trên trời
Bình An dưới thế cho người Chúa thương.
(Bài hát kinh Vinh Danh của Lm. Nguyễn Văn Trinh).
8. Glory to God in the highest
and Peace to his people on earth
(Kinh Vinh Danh trong thánh lễ tại Hoa Kỳ)
Các câu dịch loại B có lẽ đã theo tinh thần Matthêu 1:21 khi thiên thần truyền tin cho Thánh Giuse là Chúa xuống để cứu "Dân" của Ngài khỏi tội lỗi, cho nên đã giới hạn ý nghĩa câu dịch, cho rằng Bình An của Chúa chỉ xuống cho những người thuộc về Chúa, được Chúa thấy hài lòng, đẹp lòng. Ðiều này không sai lầm vì không phải mọi người đều được Ơn Cứu Ðộ, mà chỉ những người được Chúa thương mời gọi thuộc về đoàn chiên Chúa, làm Dân của Chúa dĩ nhiên với điều kiện là phải tin theo và trung thành với Chúa.
Có thể các bản dịch này cũng dựa vào Matthêu 11:20 trong lời nguyện của Chúa Giêsu dâng lên Cha rằng Lậy Cha là Chúa Tể Trời Ðất, con ngợi khen Cha vì Cha đã dấu không cho người thông thái biết những điều này mà lại trình bày cho người bé mọn Vâng, Lậy Cha, vì đó là điều đẹp ý (eudokia) của Cha. Thánh Luca cũng lập lại câu này và cũng dùng chữ eudokia trong Luca 10:21. Xin cũng đọc Ephêsô 1:5 & 9 để thấy Thánh Phaolô cũng dùng chữ Eudokia, khi diễn tả lòng nhân ái, kế hoạch yêu thương của Chúa Cha ban Chúa Giêsu để mang ơn Cứu Ðộ. Ðó là ý nghĩa của Giáng Sinh. Chúa đã yêu thương chúng ta, ban con Một của mình để cứu chuộc chúng ta song Ngài cũng muốn chúng ta mang tình yêu thương nhận được từ Chúa cho tha nhân. Mặc dầu thật khó để chúng ta tạo được thiện tâm song Chúa là chủ tể lòng thương, lòng thiện tâm và chỉ có Chúa giúp chúng ta mới đạt đến lòng thiện tâm mà thôi.
C. Dịch Theo Nghĩa
Bình An dưới thế cho loài người
Tuy nhiên những bản dịch sau muốn nói rộng ý nghĩa để diễn tả loài người nói chung đã là đối tượng của Tình Yêu Thương của Chúa khi Con Thiên Chúa đã đến để ở với loài người:
9. Vinh Danh Thiên Chúa trên trời
Bình An dưới thế cho loài người Chúa thương
(bản dịch của Nhóm Phụng Vụ Giờ Kinh)
10. Sáng danh Chúa, trên các từng trời rất cao,
Bình an dưới đất, ân trạch cho loài người.
(bản dịch của Thánh Kinh Hội - New York)
11.Glory to God in the highest
and on earth peace, goodwill toward men.
(Holy Bible - The Gideons International).
Người Âu châu có thói quen dùng chữ "đàn ông viết theo số nhiều" (cả cổ ngữ lẫn tiếng hiện đại homines, les hommes, men) với ý nghĩa "loài người" cách tổng quát, hoặc "một nhóm người gồm cả nam và nữ" Tiếng Việt dùng chữ "loài người" không cần nói rõ phái tính nên giản dị hơn.
Ý nghĩa thứ nhất của chữ hominibus và anthropois / hommes, men phải được dịch là "loài người" nói cách chung. "Ý nghĩa thứ 2 mới là "một nhóm người" (ví dụ những giáo hữu đầu tiên tin theo Chúa) dĩ nhiên kể cả đàn ông đàn bà; và ý nghĩa hạn hẹp thứ 3 mới là một nhóm từ 2 người đàn ông trở lên, không có đàn bà trong nhóm đó.
Riêng tôi tán thành các bản dịch 9, 10 & 11 này. Ðọc trọn hai bộ Tân Ước và Cựu Ước, chúng ta phải nhìn nhận Chúa yêu thương tất cả mọi người khi tạo dựng ra họ, Chúa tìm đến người có tội và đổ máu ra cho nhân loại được tha tội. Và mỗi thánh lễ chúng ta đều nhắc lại cho nhau mầu nhiệm này.
Cùng trong ý nghĩa dịch loại C là bản dịch thứ 12 của hai nhạc sĩ Việt nam là Hoài Ðức và Vương Trinh và đồng thời hai vị phổ nhạc trong bài hát "Cùng Ði Bê Lem" vừa du dương và vừa mang ý nghĩa yêu thương:
Giữa muôn vàn hào quang
Với muôn ngàn hương ngát lừng
Bao thiên thần hòa vang
Cất ca lời cung chúng mừng:
12. Sáng danh Thiên Chúa trên trời!
Bình An cho khắp nhân loại.
Sáng Danh Thiên Chúa trên trời!
Bình An xuống cho nhân trần.
D. MỘT VÀI NHẬN XÉT:
Nhận xét 1: Theo tôi tóm lại, tất cả các bản dịch từ số 1 đến 12 đều đúng. Dù sao, thiển ý của tôi, thái độ chúng ta khi cầu nguyện với câu dịch loại B, cách riêng câu dịch loại A, mới là điều quan trọng.
Người Pharisiêu nghĩ rằng mình thuộc Dân Chúa, nghĩ rằng mình đã giữ 10 điều răn, nghĩ rằng mình đã công chính, thiện tâm, nghĩ rằng Chúa thuộc về mình cho nên ngay trong lời cầu nguyện của họ đã khinh chê người thâu thuế tội lỗi. Các trẻ em chạy ồ đến Chúa đã bị các tông đồ la mắng, ngăn cản. Người mù, người què thấy Chúa đi đến đã la lên xin ơn cứu, song những người theo Chúa đã la mắng họ, quát nạt họ, bảo họ im mồm vì nghĩ rằng chỉ có họ mới có Chúa, mới được Chúa thương. Xin đọc Matthêu 7:21-23 và Luca 6:46 để thấy câu trả lời của Chúa.
Nhìn vào bản thân, phải chăng chúng ta cũng đã ích kỷ như vậy chỉ muốn giành Chúa cho chính mình và đã la mắng ngăn cản cũng như miệt thị người khác khi họ thật sự cần đến Chúa. Bệnh độc quyền hình như không bị chúng ta phát hiện vì không có triệu chứng và nhiều khi đẵ ăn hết bộ óc chúng ta rồi. Chúa Giáng Sinh để chết cho tội lỗi của cả nhân loại để mang ơn phục sinh cho tất cả mọi người trên trái đất này, trừ những người phủ nhận Chúa. Ðặc biệt Chúa đã bỏ thì giờ lo lắng đi tìm những kẻ tội lỗi, điếm đàng, những con chiên lạc mà xã hội khinh chê ruồng bỏ để cho họ cơ hội trở về với Ngài.
Vào thời Chúa đã có những người không theo Chúa đi rao giảng và bị các tông đồ ganh tị dèm pha. Vào thời chúng ta cũng có những người không thuộc về nhóm chúng ta, vì không đi chung nhà thờ chúng ta, hoặc cùng thuộc giáo xứ, song kém hiểu biết về Kinh thánh, hoặc bệnh hoạn vì phạm tội công khai như bỏ vợ bỏ chồng, chúng ta khinh chê họ, coi họ như đã bị mất linh hồn sa hoả ngục mà quên cầu nguyện cho họ cũng như cho chính mình... Chúng ta đã tự cao tự mãn rằng mình công chính thiện tâm, coi rằng Chúa thuộc về mình và còn nhẩy lên toà Chúa để phán xét những kẻ khác. Song nếu tự soi gương có thể sẽ thấy có lẽ chúng ta thấy rõ mình cũng chỉ là những người yếu đuối luôn cần đến lòng xót thương của Chúa.
Nhận xét 2:12 câu dịch vừa kể dậy chúng ta bài học mỗi khi dịch và đọc Lời Chúa cần phải cẩn thận vì nếu chỉ dựa vào một câu duy nhất và theo nghĩa đen để dịch, diễn nghĩa và để hiểu thì đôi khi có thể gây tranh luận vô bổ, nhất là có thể sẽ đi đến sai lầm trầm trọng. Mỗi chữ, mỗi câu cần đọc với Ðức Tin và thành ý, chung với cả đoạn và với toàn bộ Kinh Thánh, lấy Lời của chính Chúa Giêsu làm gốc, các sách khác chỉ là bổ túc Lời Chúa thì mới hy vọng hiểu đúng.
Chúng ta thường tự biện hộ cho rằng dù sao chuyển ngữ Lời Chúa sang một ngôn ngữ khác không là điều dễ dàng vì có những dị biệt văn hóa hay thói quen dùng chữ của bản chính và của bản dịch nhất là một số thói quen khi dùng chữ để dịch đó. Nhiều thói quen đáng trách lắm, chẳng hạn khi dịch Lời Chúa chúng ta thường tự ý thêm thắt vào một dấu chấm, dấu phẩy hay một chữ mà đôi khi có thể đưa đến những hiểu sai trầm trọng. Niềm tin chúng ta và cũng là điều răn thứ nhất là chỉ có Một Thiên Chúa, Một Thần (God) duy nhất; chúng ta không được tin và thờ thần (other gods) nào khác, vì ngoài Chúa là Thần, chẳng còn thần (god) nào khác. Chúa cũng tạo dựng nên các thiên thần (angels, spiritual beings) và họ không là thần (gods) mà chỉ thuộc giới thần thiêng thấp hơn Thiên Chúa (God) và Satan cùng bè lũ chỉ là những thiên thần sa ngã... Song một số bản dịch thư I Côrintô 15:24 (như bản dịch của Nhóm Các Giờ Kinh Phụng Vụ) khi gặp 3 chữ giản dị của Thánh Phaolô là đế quốc, thống trị (rule), quyền lực, quyền bính (authority) và thế lực, sức mạnh (power) đã thêm chữ "thần" vào để nói rằng đó là các quản thần, quyền thần và dũng thần. Thánh Phaolô có nói đến thần (god) nào đâu, mặc dầu nếu hiểu rõ chữ nho thì có thể hiểu chữ "thần" là một thứ quyền lực vô hình song hữu thực; song liệu rằng các em nhỏ, cũng như các anh chị tân tòng, liệu có thể hiểu được như vậy chăng vì họ đã quen thuộc với các ông thần Tài, Thần thổ địa, Thần sông, thần núi...? Ngay Chúa Giêsu cũng có bao giờ nói đến ông thần tài đâu, Chúa chỉ nói rằng chúng ta không thể cùng một lúc làm tôi Thiên Chúa và tiền bạc (wealth) song chữ mamon (tiền của) cũng có người ráng dịch là Thần Tài, thần Mamon viết với chữ hoa.
Cũng trong thư I Côrintô này, đoạn 15: 54 và 55, sự chết đã được phong thần và được gọi là Tử Thần (God of death) viết chữ hoa. Lại thêm vài hoạ sĩ vẽ hình Tử Thần với bộ xương mang theo lưỡi liềm. Các anh chị tân tòng sẽ không khỏi ngẩn ngơ tự hỏi vậy thì hoá ra có Tử Thần (God of Death) và Tử Thần đã thực sự chiến thắng Chúa Giêsu khi Ngài bị chết? Các anh chị tân tòng sẽ không khỏi tự hỏi vậy phải chăng Satan tạo ra và chỉ huy Tử Thần để mưu giết chúng ta? Thánh Phaolô chỉ đơn sơ dùng chữ sự chết, cái chết để nhắc chúng ta mầu nhiệm Giáng Sinh và Phục Sinh và Chúa đã làm người và đã chết để chúng ta được cứu khỏi sự chết và chế diễu sự chết vì nó đã bị Chúa Giêsu tiêu diệt. Sự chết không là thần thánh (god) đi đòi mạng chúng ta như ta tự tưởng tượng mà chỉ là kết quả do chính Satan và chúng ta đã tạo ra cho mình khi phạm tội...
Ngược lại, khi đọc Lời Chúa và thơ các thánh tông đồ, trong 100 nhà thờ thì 99 nơi chúng ta chỉ nhất định dịch và đọc là "anh em thân mến" (còn các chị em hình như. không có mặt trong nhà thờ) và đổ lỗi cho Chúa Giêsu và các thánh tông đồ đã nói như vậy, viết như vậy mà quên rằng chữ "anh em" theo đúng ngôn ngữ Hy lạp và Latinh như được nói được dùng, có nghĩa là "anh và chị em trai và em gái" và ý nghĩa này cũng đúng theo ngôn ngữ của Chúa. Thêm một chữ "thần", bỏ một chữ "chị" quả gây nhiều hiểu sai khi đọc Lời Chúa.
Ước mong tất cả chúng ta đều là những đối tượng của Lòng Yêu Thương của Chúa mãi mãi khi biết cách xin Chúa trước hết ban cho mình lòng thiện tâm và biết sống thiện tâm Yêu Thương Tha Thứ anh chị em mình như Chúa muốn. Thánh Gioan nhắc nhở chúng ta rằng: Hỡi anh chị em là những người con bé nhỏ của tôi, chúng ta đừng yêu thương nơi đầu môi chót lưỡi mà hãy yêu thương cách chân thật qua hành động. (Xin đọc cả Thư I Gioan 3:18-24). Xin hãy hát hay đọc kinh Hòa Bình của thánh Phanxicô để thấy rằng khi đọc Lời Chúa, không nên chỉ đọc bằng miệng, xin để lỗ tai chúng ta cũng nghe, trái tim chúng ta cũng nghe và đôi tay, đôi chân chúng ta cũng nghe. Gương sáng của các bậc thánh nhân (dù chưa được tuyên phong) từ phương xa đến VN truyền đạo, gần đây nhất là các cha dòng ÐaMinh, Dòng Chúa Cứu Thế, cha Joe Devlin S.J., cha Crawford, (danh sách dài lắm)... đã yêu thương người Việt, đến ở với chúng ta. Coi như các ngài bị "câm điếc" vì chẳng nói sõi, chẳng nghe rành được tiếng Việt, song Lời Chúa được thể hiện qua Lòng Yêu Thương đã được các ngài rao truyền rõ ràng vô cùng qua trái tim, qua tay chân của các ngài.
Nguyện chúc Bình An của Chúa Giêsu Hài Ðồng đến với tất cả mọi người chúng ta. |
|
VINH DANH CHÚA CẢ TRÊN TRỜI - BÌNH AN DƯỚI THẾ CHO NGƯỜI THIỆN TÂM
Trả lời với trích dẫn