|
|
Tử Hệ Đời Đời Của Chúa Con.
Truyền thống Giáo hội tìm thấy nơi danh xưng Chúa Con một lối diễn tả về hữu thể nội tại và đời đời của Chúa Kitô Giêsu. Ngài là Chúa Con từ đời đời và cùng bản thể với Chúa Cha, Ngài hiện hữu trước sáng tạo và trước khi Chúa Cha phái đến thế gian. Ngài đã tỏ bày cho nhân loại trong các mầu nhiệm thân xác và từ muôn thuở vẫn ở bên Chúa Cha. Các mầu nhiệm nhập thể, đời sống dương thế và sự phục sinh của Chúa Giêsu đều diễn tả mối hiệp thông đời đời giữa Chúa Con đối với Chúa Cha trong bản tính nhân loại mà Ngài đã đảm nhận. Cách riêng, sự hiệp thông này tỏ bày trong sự hiểu biết và trong tình yêu hỗ tương giữa Chúa Con và Chúa Cha, trong hoạt động chung của các Ngài nhằm ích lợi cho chúng ta và trong sự “hiện hữu nội tại” hỗ tương của các Ngài. Cuối cùng, sự hiệp thông này liên quan đến chính hiện hữu của Chúa Con. Đời sống nhân loại của Chúa Giêsu là sự mặc khải tử hệ (tư cách làm con) thần linh đời đời của Ngài. Việc đào sâu khái niệm tương quan của thánh Tôma d’Aquin, cách riêng giáo lý về “tương quan lập hữu”[1]dẫn đến sự nhìn nhận rằng Chúa Con chính là tương quan con thảo (“tử hệ”) lập hữu trong hữu thể thần linh. Chúa Con hoàn toàn hướng về Chúa Cha, Đấng sinh ra Ngài: tương quan tử hệ của Chúa Con “chính là ngôi vị tính của Ngài”[1].
Vì vậy, trong đức tin, danh xưng Chúa Con (Fils) giúp chúng ta nắm bắt và biểu thị sự sung mãn thần tính của ngôi thứ hai. Chúa Con đón nhận bản tính và sản nghiệp từ Chúa Cha hay của Chúa Cha: Chúa Giêsu nói: “Những gì của Cha đều là của Thầy” (Ga 16, 15). Nhất là trong tương quan tử hệ, truyền thống tín lý đã nhấn mạnh mối hiệp thông của bản tính thần linh đối với cách thế đón nhận của Chúa Con. Nghĩa là sự sung mãn thần linh mà Chúa Con nhận được qua sự nhiệm sinh. Một khi người ta bàn về sự hiệp thông của “bản tính” thần linh thì sự hiệp thông này bao gồm tất cả sự sung mãn của Thiên Chúa đó là : sự khôn ngoan, tình yêu, quyền năng, hoạt động thần linh. Về cách thế làm con do sự sinh ra, Chúa Con vẫn là Chúa Con trong tác động đời đời và qua tác động đó, Ngài đón nhận từ Chúa Cha tất cả hữu thể thần linh, sự khôn ngoan và tình yêu của Cha. Đặc tính riêng của Chúa Con hệ tại trong tương quan này với Chúa Cha. Qua sự nhiệm sinh, Chúa Con đón nhận hữu thể Thiên Chúa với tư cách được sinh ra từ đời đời. “Cách thức thể hiện việc làm con” này là cách thế hiện hữu tương quan với Chúa Cha và chỉ dành cho Chúa Con trong Thiên Chúa Ba Ngôi. Vì Vậy, tương quan tử hệ xác định tương quan riêng biệt cho thấy rõ sự hiện hữu thần linh riêng của Chúa Con.
Chúa Con được Chúa Cha sinh ra không theo như cách thức sinh ra của con người. Sự nhiệm sinh của Ngài cũng được hồn tồn phân biệt với sự sáng tạo: Chúa Con không được dựng nên do ý muốn của Chúa Cha như các thụ tạo, nhưng do bản tính, Ngài được sinh ra từ bản thể Chúa Cha. Việc khẳng định này cũng phải được áp dụng cho Chúa Thánh Thần: tự bản chất, Chúa Thánh Thần phát xuất từ bản thể Chúa Cha. Giáo lý Công giáo và Chính Thống tách biệt tất cả các điều gây nên sự thấp kém của Chúa Con và của Chúa Thánh Thần đối với Chúa Cha. Chúa Con đồng bản tính với Chúa Cha. Ngài đón nhận cùng bản thể, cùng bản tính Thiên Chúa và quyền năng, cùng công việc như Chúa Cha: “Tất cả những gì của Con đều là của Cha và tất cả những gì của Cha đều là của Con” (Ga 17, 10). Chúa Cha và Chúa Con chỉ là một trong mọi sự, trừ những gì liên quan đến các tương quan ngôi vị và đặc tính riêng của các Ngài: tất cả những gì của Cha đều là của Con, trừ sự kiện làm Cha và không được sinh ra. Vì vậy trong Chúa Cha, Chúa Con và Chúa thánh Thần, đều có một bản tính thần linh và như nhau. Đôi khi, người ta nói đến đặc tính “duy nhất về số lượng” để xác định một sự duy nhất siêu việt nào đó vượt mọi hình thức duy nhất mà người ta có thể quan sát giữa các ngôi vị nhân loại. Chúa Cha và Chúa Con không chỉ có một bản tính như nhau, có thể nói là như các ngôi vị nhân loại đều có một bản tính chuyên nhất được nhân lên, nhưng Chúa Cha và Chúa Con hiện hữu trong cùng một bản tính duy nhất và đồng nhất.
Tử hệ của Chúa Con là nền tảng của mọi tử hệ nhân loại và việc nhận làm dưỡng tử bởi Chúa Cha: “Thiên Chúa đã sai Thần khí của Con mình tới ngự trong lòng chúng ta mà kêu lên: Abba, Cha ơi!” (Ga 4, 6; x.Rm 8, 15; Ep 3, 14-15). Ơn cứu độ hệ tại trong việc đón nhận tử hệ nghĩa dưỡng , nhờ đó con người trở nên con cái Thiên Chúa. Nhờ ân sủng, tử hệ này là một sự thông phần vào tử hệ tự nhiên của Chúa Con, nghĩa là một sự thông phần vào tương quan ngôi vị của Ngài với Chúa Cha, một sự đồng hoá với cách thế hiện hữu hoàn toàn được qui chiếu vào Chúa Cha. “Sự sinh ra trong thân xác của Ngôi Lời Thiên Chúa chỉ xảy ra một lần duy nhất; nhưng sự sinh ra của Ngôi Lời theo tinh thần thì không ngừng xảy ra, cũng như Ngôi Lời muốn điều đó xảy ra nơi những người ước ao như thế, vì sự tốt lành của Ngài hướng đến con người. Ngài trở nên một em bé, và Ngài biểu lộ trong mức độ mà kẻ nào đón nhận Ngài đều có khả năng thay thế Ngài.[…] Ngài đồng hình đồng dạng với con người đến mức mà những kẻ muốn gặp Ngài đều có thể gặp. Như thế, Ngôi Lời Thiên Chúa luôn luôn bày tỏ theo cách được thích ứng với những ai thông phần với Ngài, nhưng Ngài luôn ở trong trạng thái vô hình đối với mọi người, bởi vì mầu nhiệm đó vượt trên tất cả mọi sưï”[2].
Nhờ ân sủng, mối tử hệ làm cho những kẻ tin đồng hình động dạng với Chúa Con. Nó “hồn lại” cho họ sự giống nhau với Chúa Con. Nó cho họ được liên kết với chính tử hệ của Chúa Con đối với Chúa Cha. Như thế, sự đồng hình đồng dạng này với Chúa Con là bởi Chúa Thánh Thần, Đấng khắc ghi trong tâm khảm và canh tân con người trở nên “những thụ tạo mới”. “Phàm ai ở trong Đức Kitô đều là thọ tạo mới” (2 Cr 5, 17). Chúa Con là khuôn mẫu của thụ tạo mới “theo nghĩa hữu thể học” của những kẻ tin. Thụ tạo mới này triển nở trong sự bắt chước đời sống thánh thiện của Chúa Kitô đối với Chúa Cha. Do tự bản chất, ơn gọi Kitô hữu là làm con. Nhờ các mầu nhiệm đời sống Chúa Kitô trong thân xác chúng ta, Chúa Con liên kết nhân loại và làm cho họ trở nên con cái Thiên Chúa và nhờ vào ân sủng, Chúa Con cứu họ khỏi tội lỗi và ban cho họ được tham dự vào đặc tính riêng của Ngài với Chúa Con. Cùng một thể thức ấy, sự thuộc về Giáo hội là một sự tháp nhập vào Chúa Kitoâ[3] do bởi ân sủng của Thánh Thần, nhưng chủ yếu là tư cách làm con.
Sự tham dự của các hữu thể nhân loại vào tử hệ Chúa Kitô Giêsu là một thực tại mang tính loại suy được thực hiện theo những cách thế và các mức độ khác nhau:
10Sự tham dự tìm thấy thực tại của nó ở trên trời, nơi các chân phước chiêm ngưỡng Thiên Chúa diện đối diện và tràn đầy sự hợp nhất trong đời sống vĩnh cửu (t? h? vinh quang);
20 Trong điều kiện con người ở dương thế, sự tham dự đó tìm thấy nơi các thánh sự hoàn thành của mình bởi đức tin mà đức ái làm cho sống động (t? h? ân s?ng). Những người công chính này được liên kết Chúa Kitô trong tư cách Chúa Kitô hoàn toàn hợp nhất với Chúa Cha và Ngài đã chịu thử thách đau khổ : “Dẫu là Con Thiên Chúa, Ngài đã phải trải qua nhiều đau khổ mới học được thế nào là vâng phục” (Dt 5, 8);
30 Cuối cùng, cách thế tổng quát nhất của tử hệ trở về với tất cả mọi người vì điều kiện nhân loại (thân phận con người) của họ, nghĩa là trong mức độ mà mỗi hữu thể nhân loại đã được tạo nên giống hình ảnh Thiên Chúa và từ sự kiện này, họ có khả năng đón nhận ân sủng để nhận biết Thiên Chúa và yêu mến Ngài (tử hệ do sự sáng tạo vẫn ở nơi những con người cách biệt Thiên Chúa, bởi vì bản tính nhân loại của họ vẫn tồn tại).
Theo một cách thức còn rộng lớn hơn, đó là tử hệ liên quan đến tất cả việc sáng tạo. Thiên Chúa “đã phán dạy chúng ta qua Chúa Con, Thiên Chúa đã nhờ Người mà dựng nên vũ trụ, đã đặt Người làm Đấng thừa hưởng muôn vật muôn loài” (Dt 1, 2). Sự nhiệm sinh từ đời đời của Chúa Con chính là nguồn cội, kiểu mẫu, là mô phạm bất thụ tạo và siêu việt của sự sáng tạo. Người ta có thể nắm bắt được điều đó theo cách thế sau đây: sự sáng tạo là một hành động qua đó Thiên Chúa thông chuyển cách tự do từ hư vô, một sự thông dự của hiện hữu cho các thụ tạo. Về việc nhiệm sinh từ đời đời của Chúa Con chính là hành động mà qua đó Chúa Cha sinh Chúa Con từ bản thể riêng của mình. Dưới khía cạnh này, toàn thể sự hiệp thông bản tính Thần linh của Chúa Cha đối với Chúa Con, có thể nói xuất hiện như là “kiểu mẫu” bất thụ tạo từ cuộc tạo dựng. Nói cách khác, sự nhiệm sinh của Chúa Con trong đó Chúa Cha thông chuyển cho Chúa Con sự sung mãn thần tính và qua sự nhiệm sinh đó làm sáng tỏ tư cách hiện hữu mà Thiên Chúa đã thực hiện cho các thụ tạo qua cuộc sáng tạo. Cuộc sống nhân loại và sự hiện hữu của vũ trụ được sáng tạo chỉ tìm thấy ánh sáng chan hoà của chúng trong “mầu nhiệm con thảo” của Chúa Con bất thụ tạo, Đấng đã được Chúa Cha sinh ra.
[1] Saint Thomas d'Aquin, Écrit sur les Sentences, livre I, dist. 19, q. 3, a 2, ad 1 : « sua enim relatio est sua personalitas. »
[2] Saint Maxime le Confesseur, Centuries, I, 8 (trad. de la Liturgie des heures, à l'office du 4 janvier ; voir PG, 90, col. 1181).
[3] Voir notamment Ep 1, 23 ; Ep 5, 30 ; Col 1, 18 ; voir Ep 3, 6 ; 1 Co 6 15 ; 1 Co 12, 27. |
|
Trả lời với trích dẫn